Anavarza Ören Yeri
Kozan İlçesi Dilekkaya Köyü sınırları içerisinde yer alan bir zamanlar
Kilikya Bölgesinde şenliklere ve olimpiyatlara ev sahipliği yapan,
"Metropolis" unvanını almış bir kent olan Anavarza, kalesi, mozaikleri, hamamları,
kiliseleri, zafer kapısı, su kemerleri, kaya mezarları, stadyumu ve
antik tiyatrosuyla 1143 dönümlük bir alana kuruludur.
Çukurova'nın en büyük kalesi olma unvanına sahip olan Anavarza
Kalesi'nde tarih boyunca her dönemin simgesini görmek mümkündür.
Harun Reşit ordularınca garnizon olarak kullanıldığı döneme ilişkin, kitabe
ve onarımlar, Bizans ve Geç Ermeni Krallığına ait şapel, her dönemde kullanılan
sarnıç ve onlarca kapalı mekanı, tonozlu dehliz ve geçişler, burçlar,
nişler, sunak ve adak alanlarıyla Anazarbos Kalesi bölge uygarlıklarının bir
sentezidir.
Kale eteklerinde I. yüzyılda kurulan kent en görkemli çağına MS. 3.
yüzyılda ulaşmıştır. Kentin etrafı bugün bile ayakta duran surlarla çevrilidir.
Surlar içerisinde yer alan ve dört büyük kapıdan girilen kentin, bugün ayakta
kalan tek kapısı olan Ala Kapı, bir zafer kapısı olarak yapılmıştır. Bölgenin
bilinen en büyük zafer kapısı olma özelliğini taşımaktadır.
İlimiz Kozan İlçesi Dilekkaya Köyü sınırları içerisinde yer alan Anavarza
Ören Yerinde ilk kazı çalışmalarına Bakanlığımız Kültür Varlıkları ve
Müzeler Genel Müdürlüğü'nün 01.07.2013 tarih 128349 sayılı izinleri ile
Anavarza Zafer Takı (Ala Kapı) temizlik ve restorasyon çalışmaları olarak
başlatılmıştır.
2015 yılı içerisinde Müdürlüğümüz Başkanlığında Çukurova Üniversitesi
Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Fatih GÜLŞEN'in bilimsel
danışmanlığında gerçekleştirilmiştir.
Yıl içerisinde sürdürülen çalışmalarda, kentin güney kapısı (Alakapı)
olarak bilinen Zafer Takında kazı çalışmaları tamamlanmıştır. Zafer Takının
röleve çizimleri tamamlanmış ve yapıda oluşan tahribatlar belirlenmiştir.
Depremler nedeniyle Zafer Takından düşmüş çoğu işlemeli 500 adet blok
taşın her birinin taş planı çizilerek ve fotoğraflanarak belirli bir düzen dahilinde
taş parkına çekilmiştir. Taş parkına alınan 500 adet blok taşın her biri
tek tek ayrıntılı ölçekte çizilerek ve fotoğraflanarak belgelenmiştir. Zafer takından
düşen 500 adet blok taşın her birinin yer tespiti (rekontrüksiyon) çalışmaları
tamamlanmıştır. Zafer takının nokta bulutu animasyonları hazırlanmış
olup takın restorasyon çalışmalarına yönelik olarak zafer takının zemininde
22.5 m. derinliğe kadar inen sondajlar atmak suretiyle zemin etüdü
çalışmaları tamamlanmıştır. Ana caddenin 34 m. genişlik ve 250 m. uzunluktaki
büyük bölümü kazılarak ve temizlenerek düzgün bir şekilde açığa çıkartılmıştır.
Söz konusu caddenin 34 m. genişlik ve 100 m. lik bölümünün
plan çizimleri tamamlanmıştır. Anavarza Antik Kentinin çevresinde ve dış
mahallerinde bulunan taşınabilir ve taşınmaz kültür varlıklarının envanter
çalışmaları devam etmektedir. Kent meydanında bir turizm karşılama meydanı
oluşturulabilmesi için çalışmalar tamamlanmış ve ihale sürecine geçilmiştir.
Kazı evi projesi çizilerek Dilekkaya Köyü içinde uygun bir arazi tespiti
yapılmıştır.